Fifty Shades of Grey vs. SM

Dankzij Fifty Shades of Grey kent iedereen SM. Maar wat is SM? En hoe zit het met pijn?Dokter dirk De Vroey..

In Fifty Shades of Grey draait alles rond seks en SM. Maar kan je de film of het boek vergelijken met SM in werkelijkheid?
“Zowel het boek als de film kloppen niet altijd met de werkelijkheid. Zoals het hoofdpersonage in de film, de zakenman Christian. Mensen met een hoge functie als hem willen in werkelijkheid niet zelf iemand pijn doen. Ze willen net hun macht loslaten en zich overgeven aan iemand anders.”

Mensen met macht willen dus net hun machtspositie verlaten?
“Ja. Wat mensen wel vergeten is dat wie de pijn ondergaat, de persoon die zich laat slaan, net meer kracht en macht krijgt.”

Slaan, is dat geen mishandeling?
“SM gaat in principe niet over mishandeling. Het gaat over mensen die bewust kiezen om zich op bepaalde momenten over te geven aan iemand anders. Daardoor kom je in een zekere machtspositie.”

Zijn er dan nooit mensen die te ver gaan met SM?
“Natuurlijk. Het kan ook een gevaarlijke hobby zijn. Mensen die niet ‘opgeleid’ zijn, kunnen gevaarlijke kwetsuren aanbrengen. Bijvoorbeeld aan de organen, door te slaan ter hoogte van de lever, nieren, de milt. Dat is gevaarlijk. Dan kan het wel eens fout aflopen.”

SM draait in de eerste plaats om macht. Maar er is ook pijn.
“Natuurlijk is er een soort pijn. Pijn in de zin van, de pijn die iemand die net 20 km heeft gejogd voelt. Ze hebben afgezien en voelen zich er tegelijkertijd beter bij. Want er komen stoffen vrij in het lichaam. Adrenaline en endorfine, die een geluksgevoel verspreiden, een euforisch gevoel dat bovendien ook de pijn verdrukt.
Het is dus dubbel: door pijn komen er stoffen vrij die ervoor zorgen dat je de pijn beter kan verdragen.”

Maar is de pijn die iemand ervaart tijdens SM niet erger dan de pijn die een loper ervaart?
“Mensen die met SM bezig zijn, die gaan de pijnsensatie opbouwen. Ze gaan nooit in één keer een maximum van pijn ondergaan of aandoen. Zo gaan ze niet onmiddellijk iemand met de zweep aanvallen. Ze beginnen bijvoorbeeld met kloppen met de platte hand.”

Hebben mensen die aan SM doen een hogere pijngrens?
“Neen, daarom niet. De pijngrens verschilt enorm van mens tot mens, van moment tot moment, van je ingesteldheid en zelfs van wie of wat je pijn doet. De pijngrens hangt af van de omstandigheden.
Iemand die aan SM doet, zal het ook uitschreeuwen van pijn als die tijdens het klussen met een hamer op zijn duim klopt. Je wordt niet ongevoelig door SM. Je kan wel je pijngrens aanpassen met je mentale toestand.”

Maar zonder pijn zouden we niet weten dat er iets fout is.
“Natuurlijk! Het is een instrument van macht, maar het is ook goed. Als je geen pijn zou voelen, zou je vaak jezelf pijn doen. Zoals diabetespatiënten bij wie de zenuwbanden vernietigd zijn. Zij voelen geen pijn meer aan hun voetzolen. Soms moeten bij die mensen hun voeten geamputeerd worden.”

Kan je de pijn die iemand ervaart dan niet meten?
“Wij doen dat in de medische wereld met de VAS-schaal. Dat is een meetinstrument van nul tot tien. Nul is geen pijn. Tien is heel veel pijn, de ergste die je je kan inbeelden. Wij vragen dan aan de patiënt om aan te duiden op die schaal hoeveel pijn ze hebben. Zo kunnen we indien nodig ook de medicatie aanpassen.”

Als je pijn hebt, voelt, ervaart: wat gebeurt er dan in je lichaam?
“We hebben pijnvezels die door onze zenuwbanen lopen. We hebben neuronen in onze zenuwen die specifiek gevoelig zijn voor pijn, andere neuronen zijn dat voor koude, warmte. Pijn door warmte is daardoor anders dan pijn door een snijwonde.
Als je zenuwen pijn waarnemen, dan gebeurt er ter hoogte van de hersenen ook iets. Maar ook in je ruggenmerg. Daar heb je de reflexmatige reactie. Ik leg het uit aan de hand van een voorbeeld. Je verbrandt je hand aan de kachel, dan ga je reflexmatig je hand wegtrekken. Die reactie gebeurt in je ruggenmerg. Die reflex gebeurt gewoon. Maar kaarsvet op je buik laten druppelen. Dat is een pijn die je kan leren controleren.”

Maar is dat niet verschrikkelijk pijnlijk, kaarsvet op je buik laten druppelen?
“SM ziet er vaak gruwelijker uit dan het is. Als je kaarsvet op twintig cm naar beneden laat druppelen, dan is dat al wat afgekoeld. Hetzelfde met zwepen: hoe breder je zweep, hoe minder de pijn.”

Er zijn ook mensen die maskers dragen waarmee je niet kan zien, soms zelfs moeilijk ademen. Wat is daar het nut van?
“Verstikking of strangulatie. Dat gaat om auto-sm waarbij je jezelf pijnigt om beter tot een orgasme te komen. Bijvoorbeeld in Frankrijk ‘le jeu du foulard’, dat heeft al veel slachtoffers gemaakt. Vroeger gebeurde het regelmatig dat de vrouw de man dood aan de deurklink vond, nadat ze terug kwam van de zondagsmis om 12u. Niet omdat die mannen allemaal depressief waren en zichzelf wilden ophangen. Maar omdat ze hun versterkt orgasme te enthousiast hebben willen beleven.”

Wat is het verschil dan met automutilatie?
“Dat is een pijn die je niet doet voor je plezier, maar uit schuldgevoel, voor aandacht of om een andere pijn te onderdrukken. Bijvoorbeeld bij vrouwen of meisjes die verkracht werden. Ze gaan zichzelf krassen op hun armen om de pijn ter hoogte van de vagina niet meer te voelen. Maar ze gaan ook krassen om die pijn te voelen en dus niet meer te moeten denken aan wat veel erger is. Het gaat eigenlijk ook om macht: macht om het eigen lichaam, het is een vorm van op die manier je lichaam terug voor jezelf op te eisen.”

Fifty Shades of Grey is vanaf woensdag 11 februari in de bioscoop te zien.