Moeten er strengere regels komen voor houtkachels? "Ze zijn vervuilend en ongezond" 

Hout wordt beschouwd als een goedkope, hernieuwbare energiebron. Maar bij de verbranding komen roet en fijn stof vrij, wat ongezond en vervuilend is. Waarom zijn er wel strenge regels voor de uitstoot van wagens, maar niet voor het stoken van hout?

"Het is niet zo dat er helemaal geen regels bestaan", zegt VMM-woordvoerder Katrien Smet in 'WinWin' op Radio2. Je mag bijvoorbeeld niet zomaar eender welk materiaal opstoken. "Dat moet zuiver hout zijn. Afvalhout verbranden, mag niet. We raden aan om droog en onbehandeld hout te gebruiken."

Maar niemand controleert of dat ook echt gebeurt. "Dat is heel moeilijk te handhaven, want dan moet je bij de mensen thuis gaan kijken."

Over de plaatsing en de locatie van de kachel of over de hoogte van je schoorsteen bestaan dan weer geen algemene regels. Gemeentebesturen kunnen daarover wel zelf regels opleggen.

Je moet de installatie van een kachel of open haard ook nergens registreren. "Europa legt via de Ecodesignrichtlijn wel uitstootnormen voor nieuwe kachels op, maar die zijn een stuk minder streng dan voor auto's."

Voor bestaande toestellen is er een 'code van goede praktijk' die aangeeft hoe je best stookt en hoe je een schoorsteen bouwt: geen regels, enkel een advies dus. "Nieuwe kachels moeten aan een aantal voorwaarden voldoen, maar één blik op een tweedehandswebsite zegt genoeg: oudere kachels die niet aan die normen voldoen, kan je ook nog kopen en installeren. Daar is geen enkele controle op."

Milieu-expert Patrick Van den Bossche van Agoria, de sector van de technologiebedrijven, legt uit hoe nieuwe houtkachels werken. "Nieuwe kachels gaan minder fijn stof produceren tijdens de verbranding. Ze gaan dat proces zelf optimaliseren door de consument zo veel mogelijk uit te schakelen. Ga je bijvoorbeeld nat hout in je kachel steken, wat slecht is, dan zal je kachel gewoon niet werken." 

Katrien Smet van VMM: "Maar zelfs nieuwe houtkachels zijn nog steeds vervuilender dan andere manieren om je huis te verwarmen."

Bij de VMM krijgen ze regelmatig klachten van mensen die overlast ondervinden van de houtkachel van hun buren. "Mensen die brandhout stoken, zijn zich vaak onvoldoende bewust van het probleem, of onderschatten hoe ze met hun keuzes de luchtkwaliteit lokaal kunnen verbeteren." De VMM zet daarom in op informeren en sensibiliseren.

"Als je klachten hebt over een buur die stookt, probeer dan in eerste instantie met die buur te overleggen. Lukt dat niet, contacteer dan je gemeente of de politie." Zij kunnen inzetten op bemiddeling tussen de betrokken partijen.

"Een gemeente zou ook bouwadvies kunnen geven en begeleiden naar duurzamer verwarmen." De VMM schreef daarvoor een advies, waarmee gemeenten hun stedenbouwkundige verordeningen en politiereglementen kunnen aanpassen. "Maar duidelijker regels zouden kunnen helpen om de hinder tot een minimum te beperken."

Sinds de energiecrisis kwamen er heel wat kachels bij. Dat blijkt uit de stijgende verkoopcijfers van de sector. Zijn ook opvallend meer in het landschap te zien: de metalen schouwen naast gevels. Hout is dan ook een goedkope energiebron in vergelijking met gas of elektriciteit. "Ruw geschat gebruiken 600.000 gezinnen in Vlaanderen een houtkachel als hoofd- of bijverwarming."

Volgens de VMM stagneert de luchtkwaliteit sinds gezinnen hun huizen weer vaker met hout verwarmen. "De verwarming met hout is de belangrijkste bron van de uitstoot van fijn stof in Vlaanderen. We merken dat het aandeel van industrie en transport afneemt, in tegenstelling tot dat van de gezinnen."

De VMM toont begrip voor gezinnen die om financiële redenen kiezen om met hout te verwarmen. "Zeker in crisistijden is daar veel begrip voor. Woon je in een huurhuis met een kachel als enige verwarmingsbron, dan is het begrijpelijk dat je niet investeert in een properder alternatief," reageert Katrien Smet.  

"Het zijn niet die mensen die we willen aanspreken en sensibiliseren, maar wel degenen die de keuze hebben en die de open haard of kachel aansteken als bijverwarming, voor de gezelligheid." 

De overtuiging dat een kachel of open haard een duurzame keuze is, leeft nog bij velen. Hout is geen fossiele brandstof en bovendien groen en hernieuwbaar. Je kan opnieuw bomen planten en bomen zuiveren de lucht.

Maar die redenering vindt de VMM te kort door de bocht. "In theorie is dat zo, maar in werkelijkheid wordt niet voor elke boom die gekapt wordt een nieuwe boom geplant. Het duurt ook 20 jaar of langer voor een boom zijn werk kan doen. Bovendien wordt er niet altijd droog en onbehandeld hout in de kachel gegooid. En als je in Canada bomen laat kappen voor pellets die je hier in Vlaanderen opstookt, is dat allesbehalve duurzaam." 

Dat hout verbranden geen vervuilende impact zou hebben omdat hout een natuurproduct is, vindt de VMM een denkfout. "Het is wel degelijk heel vervuilend en zeer schadelijk."

Zo komen er bij droog en onbehandeld hout onder andere dioxines en fijn stof vrij. Als hout gevernist of geverfd is, dan komen er bij de verbranding ook nog andere giftige stoffen vrij. "Ook al zouden nieuwe kachels de uitstoot verminderen, toch blijven ze vervuilender dan andere energiebronnen, zoals warmtepompen."

"Elk jaar houden wij een 'Hout het gezond'-campagne, waarbij we mensen sensibiliseren en informeren over het gebruik van brandhout als verwarmingsbron. Als er dan geen algemene regelgeving komt, kunnen wij alleen maar heel erg ons best doen om te adviseren en te sensibiliseren."